در این گفت‌وگوی اختصاصی، علی سوداگران و نازنین کازرونیان درباره چالش‌های معماری معاصر ایران، اهمیت هویت در طراحی، و تأثیر معماری بر تجربه کاربران صحبت کردند. آن‌ها بر لزوم عبور از کلیشه‌ها و یافتن راهکارهای خلاقانه برای پیوند سنت و نوآوری تأکید کردند.

در این گفت‌وگوی اختصاصی، معمار برجسته به اهمیت نور در معماری داخلی پرداخته و تأکید می‌کند که نور تنها یک عنصر عملکردی نیست بلکه بخشی از ایده‌پردازی معماری است. او از پروژه نیایشگاه زواره به عنوان نمونه‌ای الهام‌بخش یاد می‌کند که در آن نور طبیعی به بهترین شکل با فضای معماری ترکیب شده است.

محمد کانی سواران در این گفت و گو درباره جایگاه کلیدی نور در معماری داخلی صحبت می‌کند و تأکید دارد که طراحی موفق زمانی معنا پیدا می‌کند که تعادلی هوشمندانه بین نور طبیعی و مصنوعی برقرار شود.

عزیزی در این گفت و گو از طراحی مردساختِ شهرهای ایران می گوید. از تهران که فضای شهری اش برای زنان مناسب نیست:«تهران چنان ساختاری دارد که زنان یا در حال فرار از آن یا طالب یک همراه مرد برای حرکت در آن اند.»

نیلوفر علائی، معمار داخلی، از تجربه اجرای پروژه‌هایی همچون دفتر برند داتیس با استفاده از طبیعت و هویت برند می‌گوید. او ظرفیت‌های معماری در مناطقی مانند چابهار را برجسته کرده و بر اهمیت خلاقیت، تخصص و فناوری‌های نوین در این حوزه تأکید دارد. علائی معتقد است که معماران برای موفقیت باید مهارت‌افزایی و تمرکز بر زمینه‌های متنوع مرتبط با معماری را در اولویت قرار دهند.

من اعتقادی ندارم به اینکه معمار باید یک خط خاص داشته باشد، ولی معمار می‌تواند طرز فکر و استراتژی مشخصی در نحوه برخورد با معماری داشته باشد. مساله اصلا فرم نیست، مساله اصلی، همان‌طور که گفتم، نگاه به جغرافیا و نگاه به سایت و بستر کار است.

این مصاحبه، دیدگاه‌های محمدرضا قدوسی، معمار ایرانی، درباره‌ی مفهوم "بودن در فضا" و نقش آن در طراحی معماری را بررسی می‌کند. او بر اهمیت کیفیت فضایی در معماری تأکید دارد و معتقد است معماران باید این کیفیت را با سبک زندگی مردم پیوند دهند. قدوسی پروژه‌های خود را بر بهبود کیفیت زندگی و افزایش درآمد منطقه‌ای متمرکز کرده است.

مجموعه‌ای از عوامل روی تربیت یک معمار تاثیر می‌گذارند: مدرسه‌ای که در آن کار می‌کند و آموزش می‌بیند، علایق شخصی خودش و … . من معمار بین‌المللی مهمی را نمی‌شناسم که از یک مدرسه‌ بد یا متوسط بیرون آمده باشد، اما معماران مهم زیادی را می‌شناسم که از مدارس مهم بیرون آمده‌اند.

دو گروه «معمارک» (‌آرکی‌کید‌) و «کانون معماران معاصر» در قالب مدرسه معماری تلاش می‌کنند با ترکیب علم و هنر و مسائل اجتماعی و فرهنگی، کودکان و نوجوانان را نسبت به فضاهایی که در آن زندگی می‌کنند، حساس و زمینه‌ای فراهم کنند تا چیزهایی را ببینند که پیشتر به آن‌ها توجه نداشتند. اینان معتقدند، از این طریق می‌توان بین بسیاری از درس‌ها و علوم با معماری ارتباط برقرار کرد.

وضعیتی که الان ما دچارش هستیم، این است که مبانی نظری روشنی نسبت به کار نداریم، بنابراین وقتی به کارهای اساتید نسل قبلی نگاه می کنیم، الگویی برای تفکر معماری پیدا نمی کنیم. حداکثر یک سری ساختمان طراحی کرده اند که ساخته شده یا ساخته نشده، ولی اینکه این ساختمان ها از چه پایگاه نظری برخوردارند بسیار گنگ است. یک منتقد می تواند برچسب های کلی مدرن و پست مدرن و سنتی را به آن ها بزند، ولی بیشتر از این ها نمی شود به آن ها نفوذ کرد.

 بخش‌های خیلی مهمی که در زمینه پروژه‌ها وجود داره در مورد مسائل اقتصادی و مدیریت مالی اونه. زمانی که تو وارد می‌شی، متوجه می‌شی که بهنیه‌سازی در حوزه سازه، فضا و بخش متریال داری. یعنی یک وقتایی حذف یک ستون از یک جا می‌تونه پروژه‌رو خیلی خیلی گرون‌تر یا ارزون‌تر بکنه. بخاطر همین، فکر می‌کنم اینا درس‌هایی هستن که کارگاه‌های ساختمانی به ما می‌دن و در دانشگاه وجود نداره.

الگوی معماران نسل اول این است كه تا می‌توانند از خود اثر به جای بگذارند، نه اینكه ادامه‌دهنده آثار گذشتگان باشند. پروژه‌های شهرك‌سازی یا شهرك‌های مسكونی، ساختن دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و وزارتخانه‌ها در این دوره اهمیت دارد. عموم طرح‌های معماری در این دوره، در فضایی به زمین می‌نشینند، گو اینكه در جوار آن هیچ ساخت‌وسازی وجود ندارد. توجه به طراحی در بافت یا مجموعه‌ای كه از قبل شكل ‌گرفته است، و چگونگی تلفیق اثر معماری با ساختمان و بافت‌های همجوار آن، در این دوره برای معماران جذابیت ندارد. عموم طرح‌ها كشیده می‌شوند تا در زمین‌های بكری ساخته شوند و آن مكان را به فضای انسان‌ساخت بدل كنند؛ این نگاه غالب است.

شهرک اکباتان طوری طراحی شد که اگر یک خانم خانه‌دار می‌خواست خرید کند، نیاز نبود که سوار ماشین بشود و در ترافیک تهران بماند؛ حتی مدرسه را به گونه‌ای جانمایی کردم که بچه‌ها بتوانند بدون آنکه از خیابان عبور کنند، با عبور از فضای سبز به مدرسه بروند. اینها کارهایی بود که برای اولین بار در دنیا، در شهرک اکباتان انجام شد.

زنان نه به دلیل جنبه‌های مادرانه خود كه می‌دانند چگونه باید در فضای خانه، بخش‌های مختلف را كنار هم بچینند تا روابط خانواده در دل آن فضاها شكل بگیرد، بلكه اساسا می‌دانند چگونه باید فضایی را برای شكل‌گرفتن گفت‌وگو بسازند. من مطمئنم كه اگر زنان بیشتر طراحی كنند، حتما فضاهای بهتری، هم در خانه و هم در شهر خواهیم داشت. در این صورت، میزان فضاهای مردانه در شهر كمتر می‌شود، خشونت كمتر می‌شود، و از همه مهم‌تر، فضاهای امن شهری عمومی افزایش می‌یابد.

ورود به چنین پروژه‌هایی، همواره محل سوال است. و معمار را در یک دوراهی قرار می‌دهد. اینکه تا چه حد می‌توان تاثیرگذار بود، و مرز بین یک اثر معماری و یک ساختمان معمولی کجاست، و تا کجا باید در پروژه باقی ماند و کجا رهایش کرد. این‌ها سوالاتی است که مرتب تکرار می‌شوند. شک و تردید از آغاز تا پایان پروژه، با تو همراه است. من هنوز هم مطمئن نیستم که آیا ورود ما به این پروژه، درست بوده، و با وجود ناکام‌ماندن ایده اصلی، ادامه آن به صلاح بوده است یا خیر. در هر صورت، الان کار تمام شده و این حرف‌ها شاید بیهوده به نظر برسد. آنچه مهم است اینکه پلاسکو ساخته شد؛ کسبه به محل کارشان بازخواهند گشت و این بنا بار دیگر، زندگی تازه‌ای را آغاز خواهد کرد. زمان که بگذرد، بهتر می‌توان قضاوت کرد.

گروه معماری دوران تحول پس از روبه‌روشدن با یک سوال بزرگ، کار خود را آغاز کرد، و وقتی به این نتیجه رسید که هیچ منبع معتبری برای معماری دوران تحول در دو قرن گذشته، ارائه نشده است، یافته‌­های خود را به شکل مکتوباتی در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ و معماری معاصر این سرزمین قرار داد. ابتدا می‌بایستی بسترها و زمینه‌­های تحول بررسی و نقش پیش‌قراولان در این بسترها ارائه می‌­شد تا پس از آن بتوان تاریخ تحلیلی معماری معاصر ایران را تدوین کرد.

آماده کردن فضای آموزشی رایگان برای معماران و طراحان جوان جزئی از مسئولیت اجتماعی آکادمی جوانان برای جوانان است. درباره مسئولیت اجتماعی باید به این نکته‌ مهم توجه کنیم که این موضوع تنها در حوزه کمک مستقیم نقدی یا کالایی نیست بلکه آموزش هم نوعی مسئولیت اجتماعی تلقی می‌شود که می‌تواند همدلی بین جامعه هدف و حتی افراد مختلف جامعه را به دنبال داشته باشد. اگر بتوانیم با فرهنگسازی، مسئولیت اجتماعی را در اولویت قرار دهیم، در حوزه‌ها مختلف بالاخص آموزشچ، عملکرد موفق‌تری خواهیم داشت.

موهای یکی در میان سفید و مشکی، با قدی بلند. اگرچه چند ساعت سخنرانی علمی را پشت سر گذاشته اما لبخند و صدای ملایمش نسبت به لحظات افتتاحیه و ابتدایی کنفرانس تغییری نکرده است. پس از صرف ناهار چند دقیقه‌ای وقت استاد سیدمحسن حبیبی را گرفتیم و چند سوال کوتاه درباره وضعیت فعلی معماری در ایران مطرح کردیم.

مسئله بیرونی در ویلا مسئله امنیت و سبک زندگی کارفرمایای پروژه که جز اقلیت های دینی است و عملا در یک نا امنی همیشگی به سر می برد و از ما طرحی را می خواهد که با خیال راحت آن را قفل و زنجیر کند و برود. اصلا با ایده های ما که استفاده از مناظر و طبیعت اطراف و چشم انداز بزرگ آن جا بود همگام نبود.