معمار: Gehry Partners

سال: 1997

شهر: بیلبائو

کشور: اسپانیا

عکاس: RonG8888, dbaron, mimmyg, Viajar sin Destino, cincinnato, EEPaul, Michael Jones 51, Iker Merodio, Aris Gionis, jimcintosh

توضیحات پروژه ارائه‌شده توسط معماران: (متن ترجمه شده از انگلیسی)

موزه گوگنهایم بیلبائو در لبه رود «نرویون» در شهر بیلبائو اسپانیا قرار گرفته و آمیزه‌ای است از فرم‌های پیچیده و چرخان و مادیت‌پردازی خیره‌کننده که به برنامه‌ کاربری چندلایه و بافت صنعتی–شهری پیرامون پاسخ می‌دهد. با میزبانی بیش از صد نمایشگاه و جذب بیش از ده‌میلیون بازدیدکننده، این اثر فرانک گری نه‌تنها نگاه معماران و عموم مردم به مفهوم موزه را دگرگون کرد، بلکه با موفقیتی چشمگیر، اقتصاد بیلبائو را نیز متحول ساخت. در حقیقت، پدیده دگرگونی یک شهر در پی ساخت یک بنای شاخص معماری، امروزه با عنوان «اثر بیلبائو» شناخته می‌شود. اکنون، پس از گذشت بیست سال، این موزه همچنان فرضیات رایج درباره رابطه میان هنر و معماری را به چالش می‌کشد.

در سال ۱۹۹۱، دولت باسک به بنیاد گوگنهایم پیشنهاد داد تأمین مالی ساخت یک موزه جدید را در محدوده بندر فرسوده بیلبائو ــ که زمانی منبع اصلی درآمد شهر بود ــ برعهده گیرد. ساخت این موزه در طرح نوسازی بزرگ‌تری قرار گرفت که هدفش احیا و مدرن‌سازی این شهر صنعتی بود. تقریباً بلافاصله پس از گشایش در سال ۱۹۹۷، موزه گوگنهایم بیلبائو به یک جاذبه گردشگری جهانی تبدیل شد و بازدیدکنندگان را از سراسر دنیا به خود جذب کرد.

سایت پروژه در لبه شمالی مرکز شهر قرار دارد؛ در جنوب آن جاده و مسیر قطار، در شمال رودخانه، و در شرق سازه بتنی پل «سالوه» واقع شده است. بنا با ایجاد پیوندی فیزیکی و ملموس با شهر، پیرامون پل سالوه می‌چرخد و امتداد می‌یابد، یک مسیر ساحلی منحنی کنار رود ایجاد می‌کند و در سمت جنوبی سایت ــ جایی که بافت شطرنجی شهر پایان می‌یابد ــ یک میدان عمومی وسیع شکل می‌دهد. سازماندهی بنا یادآور چشم‌اندازهای طبیعی است: برای مثال، راهروی باریک ورودی به تالار اصلی همچون یک دره کوچک، و مسیر منحنی حاشیه رود و المان‌های آبی بنا پاسخی به بستر رودخانه است.

هرچند فرم فلزی نمای خارجی از بالا ظاهری گل‌گون دارد، اما از سطح خیابان، بنا بیشتر شبیه قایقی بزرگ جلوه می‌کند و گذشته صنعتی بندر بیلبائو را تداعی می‌کند. پوسته بیرونی از تیتانیوم، سنگ آهک و شیشه ساخته شده و انحناهای به‌ظاهر نامنظم آن برای گرفتن نور و واکنش پویا به تابش خورشید و تغییرات آب‌وهوا طراحی شده‌اند. گیره‌های اتصال، فرورفتگی کم‌عمقی در مرکز هر قطعه تیتانیوم با ضخامت حدود ۰/۳۸ میلی‌متر ایجاد می‌کنند و در نتیجه سطح بنا در نور متغیر روز حالتی مواج یافته و درخشش رنگین‌تابی چشمگیری به ترکیب کلی می‌بخشد.

به‌دلیل پیچیدگی ریاضیاتی فرم‌های پیچان، این انحناها با استفاده از نرم‌افزار سه‌بعدی ویژه‌ای طراحی شدند که امکان مدل‌سازی و محاسباتی را فراهم می‌کرد که چند سال پیش از آن امکان‌پذیر نبود. در این فرایند، نقاط لبه‌ها، سطوح و تقاطع‌های ماکت‌های دست‌ساز گری دیجیتالی شدند و بر اساس آن‌ها مدل‌های سه‌بعدی قابل تغییر و انیمیشنی تولید شد.

دیوارها و سقف‌های بنا باربر هستند و سازه‌ای درونی از میل‌گردها دارند که شبکه‌ای مثلثی را تشکیل می‌دهد. نرم‌افزار محاسبه می‌کرد که در هر موقعیت چه تعداد میله، با چه جهت‌گیری و چه آرایشی باید استفاده شود. افزون بر سازه فلزی، دیوارها و سقف‌ها دارای لایه‌های متعدد عایق و پوشش نهایی تیتانیوم هستند. هر قطعه کاملاً منحصربه‌فرد است و موقعیت، ابعاد و انحنای آن به‌طور مستقل به‌وسیله همان مدل دیجیتال تعیین می‌شود.

آتریوم بزرگ و سرشار از نور طبیعی، مرکز سازماندهی موزه است و ۱۱ هزار مترمربع فضای نمایشگاهی را در نوزده گالری توزیع می‌کند. ده گالری دارای پلان‌های منظم و راست‌گوشه‌اند و از بیرون با سنگ آهک قابل تشخیص‌اند؛ نه گالری دیگر دارای فرم‌های ارگانیک و چرخان‌اند و با تیتانیوم پوشیده شده‌اند. بزرگ‌ترین گالری، سی متر عرض و ۱۳۰ متر طول دارد و میزبان یکی از مشهورترین چیدمان‌های دائمی به نام «جوهر زمان» اثر ریچارد سِرا است.

تأثیر اجتماعی–اقتصادی موزه شگفت‌انگیز بوده است. در سه سال نخست فعالیت، نزدیک به چهار میلیون نفر از آن بازدید کردند که حدود پانصد میلیون واحد درآمد اقتصادی ایجاد کرد. هزینه‌کرد گردشگران برای هتل، رستوران، خرید و حمل‌ونقل نیز بیش از صد میلیون مالیات برای شهر به همراه داشت که به‌مراتب بیش از هزینه ساخت بنا بود. با این حال، موفقیت «اثر بیلبائو» موجی از ساخت بناهای شاخص و بیانیه‌محور در سراسر جهان را موجب شد که در مواجهه با بحران‌های اقتصادی اخیر، برخی از آن‌ها بی‌دوام یا غیرمنطقی ظاهر شدند. با وجود این، موزه همچنان بنایی نمادین و شناخته‌شده برای پیچیدگی فرمی و ساختاری خود است.

جهت دسترسی به پروژه‌های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.