معمار: Kéré Architecture

سال: 2001

مساحت: 310

شهر: گاندو

کشور: بورکینافاسو

عکاس: Siméon Duchoud, Erik Jan Ouwerkerk

توضیحات ارائه‌شده توسط معماران: (متن ترجمه شده از انگلیسی)

فرانسیس کره (Francis Kéré) که اصالتاً اهل بورکینافاسو (Burkina Faso) است، در شرایطی پر از چالش و با منابع محدود رشد کرد. در دوران کودکی، برای رفتن به مدرسه‌ای در روستای مجاور که نور و تهویه‌ی بسیار نامناسبی داشت، مجبور بود تقریباً ۴۰ کیلومتر را طی کند. تجربه‌ی تلاش برای یادگیری در چنین محیط سنگینی، تأثیر عمیقی بر او گذاشت؛ به‌گونه‌ای که زمانی که در اروپا به تحصیل معماری پرداخت، تصمیم گرفت دانش خود را در جهت ساخت مدرسه‌ای جدید در روستای زادگاهش به‌کار گیرد.

با حمایت جامعه‌ محلی و تأمین مالی از طریق بنیاد او با نام آجرهایی برای گاندو (Schulbausteine für Gando)، فرانسیس ساخت اولین ساختمان خود یعنی مدرسه ابتدایی گاندو (Gando Primary School) را آغاز کرد.

طراحی این مدرسه حاصل فهرستی بلندبالا از پارامترها بود که شامل هزینه، اقلیم، دسترسی به منابع و امکان‌سنجی ساخت می‌شد. موفقیت این پروژه به توانایی آن در پذیرفتن و در عین حال برطرف کردن محدودیت‌ها بستگی داشت. برای دستیابی به بهترین نتیجه با حداقل منابع، ساختار اصلی بنا از مصالح ترکیبی خاک رس و گل (clay/mud hybrid) شکل گرفت.

خاک رس (Clay) به‌وفور در منطقه در دسترس است و به‌طور سنتی در ساخت مسکن استفاده می‌شود. این تکنیک‌های سنتی ساخت با گل رس، اصلاح و مدرن‌سازی شدند تا بنایی مقاوم‌تر با استفاده از آجرهای رسی (Clay Bricks) ایجاد شود. این آجرها مزایای متعددی دارند: ارزان هستند، تولیدشان ساده است، و در برابر گرمای شدید منطقه عایق حرارتی محسوب می‌شوند.

با این حال، دیوارها همچنان باید از بارش‌های مخرب محافظت شوند. برای این منظور، سقفی با شیب زیاد و پیش‌آمدگی بزرگ از جنس فلز موج‌دار (Corrugated Tin Roof) طراحی شد. در بسیاری از خانه‌های بورکینافاسو، این نوع سقف فلزی باعث افزایش دمای داخلی می‌شود، به‌طوری که فضای زندگی غیرقابل تحمل می‌گردد.

در مدرسه‌ی گاندو، اما، سقف فلزی از فضای داخلی جدا شده است و به جای آن، سقف ثانویه‌ای از آجرهای خشک‌چیده‌شده‌ی منفذدار (Perforated Dry-Stacked Brick Ceiling) نصب شده که امکان تهویه‌ی حداکثری را فراهم می‌کند. این سقف هوای خنک را از طریق پنجره‌ها وارد کرده و هوای گرم را از میان منافذ به بیرون هدایت می‌کند. به این ترتیب، نیاز به سیستم تهویه‌ی مطبوع حذف شده و اثر زیست‌محیطی ساختمان به‌طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.

اگرچه نقشه‌های مدرسه توسط فرانسیس کره ترسیم شدند، اما موفقیت پروژه به دلیل مشارکت نزدیک مردم روستا حاصل شد. در مناطق روستایی بورکینافاسو، به‌طور سنتی اعضای یک روستا برای ساخت و تعمیر خانه‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند. در ادامه همین سنت، تکنیک‌های کم‌تکنولوژی و پایدار توسعه یافتند تا اهالی گاندو بتوانند در فرآیند ساخت شرکت کنند. کودکان سنگ برای پی‌سازی جمع‌آوری کردند و زنان آب برای ساخت آجرها آوردند. به این ترتیب، ترکیبی از دانش بومی و مهندسی مدرن به‌کار گرفته شد تا بهترین کیفیت ساخت به‌دست آید و هم‌زمان ساخت‌وساز برای کارگران ساده و قابل نگهداری باقی بماند.

مدرسه ابتدایی گاندو در سال ۲۰۰۱ تکمیل شد و در سال ۲۰۰۴ موفق به دریافت جایزه آقاخان برای معماری (Aga Khan Award for Architecture) شد. اما مهم‌تر از آن، این مدرسه به نماد افتخار و همبستگی اجتماعی تبدیل شد. با گسترش دانش ساخت‌وساز در گاندو و الهام‌بخشی این پروژه، در ادامه، طرح‌های فرهنگی و آموزشی جدیدی نیز معرفی شدند تا توسعه‌ی پایدار در این روستا تداوم یابد.

جهت دسترسی به پروژه‌های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.