معمار: Kuai Xiang

سال: 1421

مساحت: 720000 متر مربع

شهر: پکن

کشور: چین

توضیحات پروژه ارائه‌شده توسط معماران: (متن ترجمه شده از انگلیسی)

شهر ممنوعه، به‌عنوان قلب امپراتوری چین از سال ۱۴۲۱ تا ۱۹۱۲، برای بیش از پنج قرن تجسم اقتدار الهی امپراتوران چین بود. این مجموعهٔ کاخ‌مانند که در مرکز پکن قرار دارد، به دستور امپراتور «ژو دی» از سلسلهٔ مینگ و به‌عنوان کانون پایتخت ایده‌آل او ساخته شد. شهر ممنوعه در طول تاریخ خود میزبان بیست‌وچهار امپراتور از دو سلسلهٔ مختلف بود. حتی پس از انقلاب‌های دموکراتیک و کمونیستی اوایل قرن بیستم که ساختار سیاسی چین را دگرگون کردند، این مجموعه همچنان شاخص‌ترین یادگار ساخته‌شده از یک امپراتوری جهانی و چندفرهنگی به‌شمار می‌آید.

برای بیش از هزار سال، شهر پکن پایتخت چندین امپراتوری و سلسله بوده است. با این حال، در آغاز قرن پانزدهم میلادی، پکن شهری نسبتاً کم‌اهمیت و رو به ویرانی محسوب می‌شد. امپراتور «ژو یوان‌ژانگ» معروف به امپراتور «هونگ‌وو»، پایتخت خود را در نانجینگ، شهری در کنار رود یانگ‌تسه و در جنوب چین، مستقر کرده بود. زمانی که پسر چهارم او، ژو دی، در سال ۱۴۰۳ با عنوان امپراتور «یونگ‌له» به قدرت رسید، حکومت خود را از نانجینگ آغاز کرد. اما ژو دی سال‌های زیادی را در دشت‌های شمال چین گذرانده و پایگاه قدرت خود را در آن منطقه شکل داده بود. او پس از آغاز یک جنگ داخلی و کنار زدن برادرزاده‌اش برای تصاحب قدرت، طبیعی بود که تمایل داشته باشد حکومت خود را در منطقه‌ای مستقر کند که تسلط بیشتری بر آن داشت. در آن زمان، پایتخت انتخابی او «بی‌پینگ» (به‌معنای «صلح شمالی») نام داشت؛ اما در دورهٔ ژو دی، این شهر برای نخستین بار در تاریخ خود «پکن» یا «پایتخت شمالی» نام گرفت.

این تغییر نام تنها آغاز چشم‌انداز عظیم ژو دی برای پکن بود. از اوت ۱۴۰۶، او دستور داد حجم عظیمی از مصالح ساختمانی از سراسر امپراتوری به پایتخت منتقل شود. گروهی از نمایندگان او مسئول برداشت چوب و سنگ بودند و گروهی دیگر تولید آجر و کاشی را نظارت می‌کردند. کاخی که او در ذهن داشت به تیرهای چوبی بسیار بزرگ و مقادیر عظیمی سنگ مرمر نیاز داشت؛ چوب‌هایی که از جنگل‌هایی در فاصلهٔ ۱۵۰۰ کیلومتری پکن منتقل می‌شدند. سایر مصالح، از خاک رس گرفته تا طلا، تقریباً از تمام استان‌های چین تأمین شدند. بین سال‌های ۱۴۱۷ تا ۱۴۲۰، حدود ۱۰۰ هزار صنعتگر اجزای ساختمانی را تولید کردند و بیش از یک میلیون کارگر—که بسیاری از آن‌ها محکومان یا نیروهای اجباری بودند—این عناصر را به پایتخت باشکوه مورد نظر امپراتور مونتاژ کردند.

پکن جدید شهری متشکل از نواحی درون نواحی دیگر بود. «شهر درونی» با مساحتی حدود دوازده مایل مربع (۳۰ کیلومتر مربع)، به‌شکل مستطیلی و با دیوارهایی به ارتفاع ۱۲ متر محصور شده بود. در مرکز آن، «شهر امپراتوری» قرار داشت که حدود دو مایل مربع وسعت داشت و خود با دیواری دیگر احاطه شده بود. این ناحیه شامل اقامتگاه‌های خویشاوندان امپراتور، دفاتر اداری دربار، دو معبد و یک باغ تفریحی بزرگ با دریاچه‌های مصنوعی بود. در قلب شهر امپراتوری، شهر ممنوعه قرار داشت که با خندق و سومین لایهٔ دیوارها محافظت می‌شد.

همان‌طور که از نام آن پیداست، شهر ممنوعه تنها برای گروهی بسیار محدود قابل دسترسی بود. «حیاط بیرونی» که بخش جنوبی مجموعه را اشغال می‌کرد، محل برگزاری مراسم رسمی و دیدارهای عمومی بود و شامل حیاط‌هایی وسیع و پاویون‌های عظیم‌مقیاس می‌شد که با هدف ایجاد هیبت و ترس طراحی شده بودند. در شمال آن، «حیاط درونی» قرار داشت که محل سکونت خانوادهٔ سلطنتی، خدمتکاران و خود امپراتور بود. کل مجموعه، مانند کل شهر پکن، بر اساس جهات اصلی جغرافیایی سازمان‌دهی شده و دروازه‌هایی در چهار جهت داشت. مهم‌ترین بناها بر روی محور شمال–جنوبی قرار گرفته بودند که از ورودی جنوبی شهر آغاز می‌شد.

بازدیدکنندگان رسمی برای دیدار با امپراتور از دروازهٔ جنوبی موسوم به «دروازهٔ نصف‌النهار» وارد می‌شدند. در این نقطه، آن‌ها موظف بودند از اسب پیاده شوند و پیاده وارد حیاطی عظیم شوند. پنج پل مرمری از روی کانالی منحنی‌شکل به نام «رود طلایی» عبور می‌کردند. پس از عبور از یکی از این پل‌ها، بازدیدکنندگان وارد حیاطی دیگر در پای بزرگ‌ترین بنای مجموعه، یعنی «تالار هماهنگی اعلی» می‌شدند. این فضا محل برگزاری جلسات رسمی امپراتور بود و حاضران موظف بودند با انجام مراسم زانو زدن و تعظیم موسوم به «کو‌تو» احترام خود را نشان دهند.

تالار هماهنگی اعلی، که در شمال آن تالارهای «هماهنگی مرکزی» و «حفظ هماهنگی» قرار دارند، نقطهٔ اوج حرکت آیینی در شهر ممنوعه و حتی در کل پکن محسوب می‌شود. این سه تالار که به «سه تالار پیشین» معروف‌اند، بر سکویی سه‌طبقه از سنگ مرمر موسوم به «سکوی اژدها» قرار گرفته‌اند. ستون‌های چوبی عظیم که از دل این سکو برخاسته‌اند، سازهٔ اصلی بناها را تشکیل می‌دهند، هرچند زیر بام‌ها با انبوهی از براکت‌های چوبیِ منقوش تزئین شده‌اند.

در شهر ممنوعه، مقیاس تنها نشانهٔ قدرت نیست. ارتفاع و پهنای بی‌سابقهٔ سازه‌ها، به‌ویژه تالار هماهنگی اعلی، نماد آشکار اقتدار امپراتوری بودند. فرم سقف‌ها—با یک خط افقی، چهار شیب، و دو لبهٔ بام—به‌طور سنتی مختص مهم‌ترین بناهای امپراتوری بود. این فرم با کاشی‌های زرد براق، رنگ اختصاصی امپراتور، تقویت می‌شد. در زمان ساخت اولیه، منظرهٔ پیش‌روی بیننده ترکیبی از مرمر سفید حیاط، دیوارهای سرخ‌فام، سقف‌های طلایی و آسمان باز بود.

در پشت بناهای عظیم حیاط بیرونی، حیاط درونی در مقیاسی انسانی‌تر ساخته شده بود. شبکه‌ای از گذرگاه‌های دیوارکشی‌شده به اقامتگاه‌ها، آشپزخانه‌ها، اتاق‌های مطالعه، چایخانه‌ها، کتابخانه‌ها و دیگر فضاهای مورد نیاز زندگی درباری منتهی می‌شد. «سه کاخ حیاط درونی» آرایشی مشابه سه تالار پیشین دارند، اما در مقیاسی کوچک‌تر. «کاخ پاکی آسمانی» محل سکونت اصلی سیزده امپراتور سلسلهٔ مینگ بود، هرچند در دورهٔ چینگ این نقش به «تالار پرورش ذهن» منتقل شد.

پس از تکمیل، شهر ممنوعه گوهر تاج پایتخت جدید سلسلهٔ مینگ شد و به‌زودی «زی‌جین‌چنگ» یا «شهر بنفش ممنوعه» نام گرفت. این نام به رنگ بنا اشاره نداشت، بلکه به ستارهٔ قطبی اشاره می‌کرد و این باور را بازتاب می‌داد که جهان همان‌گونه که آسمان به دور ستارهٔ قطبی می‌چرخد، حول امپراتور و شهر ممنوعه می‌گردد.

پس از ژو دی، حاکمان ضعیف‌تری به قدرت رسیدند و در سال ۱۶۴۴، سقوط تدریجی سلسلهٔ مینگ زمینه را برای تسلط سلسلهٔ چینگ فراهم کرد. با وجود تفاوت قومی امپراتوران چینگ، آن‌ها شهر ممنوعه را عمدتاً با همان سبک اصلی حفظ کردند. هرچند آتش‌سوزی‌ها بارها بناهای چوبی را تخریب کرد، اما افزوده‌های دورهٔ چینگ—به‌ویژه پروژه‌های عمرانی امپراتور کانگ‌شی در بخش‌های شرقی و غربی—تنها تفاوت‌های سبکی قابل‌توجه را ایجاد کردند.

شهر ممنوعه نه‌تنها از دو سلسلهٔ مینگ و چینگ، بلکه از پایان امپراتوری چین نیز جان سالم به در برد. در سال ۱۹۲۵، جمهوری چین این کاخ را به موزه تبدیل کرد و در سال ۱۹۸۷، این مجموعهٔ ۶۰۰ ساله در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. آرایش متقارن حیاط‌ها، باغ‌ها و پاویون‌ها، بزرگ‌ترین و کامل‌ترین نمونهٔ تحقق‌یافتهٔ ایده‌آل‌های شهرسازی چین باستان است و معماری آن، همراه با هزاران شیء تاریخی درونش، تاریخ چندلایهٔ فرهنگی چین و همسایگانش را بازتاب می‌دهد. شهر ممنوعه که دیگر ممنوع نیست، امروز همچون بنایی خاموش از شکوه امپراتوری گذشته ایستاده است؛ زمانی که جهان تصور می‌شد به‌دور دیوارهای سرخ و سقف‌های زرین آن می‌چرخد.

جهت دسترسی به پروژه‌های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.