منو
منو
مدارک این پروژه فاقد دیاگرام های طراحی می باشد.
معمار: Emperor Hadrian
سال: 126 میلادی
شهر: رم
کشور: ایتالیا
توضیحات پروژه ارائهشده توسط معماران: (متن ترجمه شده از انگلیسی)
در دل هزارتوی پیچیدهای از خیابانهای باریک شهر رم، یکی از شناختهشدهترین بناهای تاریخ معماری سر برآورده است. پانتئون رومی که در اوج قدرت و ثروت امپراتوری روم ساخته شد، بیش از دو هزار سال است که هم بهسبب عظمت گنبدش و هم بهدلیل هندسهٔ کیهانی آن مورد تحسین و مطالعه قرار گرفته است. در طول این زمان، این بنا بارها مورد تقلید و ارجاع قرار گرفته و به میراثی معماری بدل شده که نمایانگر یکی از تأثیرگذارترین دورههای تاریخ جهان است.
پانتئونی که امروزه در میدان پیاتزا دلا روتوندا قرار دارد، در واقع سومین بنایی است که در این مکان ساخته شده است. نخستین پانتئون به سفارش مارکوس آگریپا، داماد امپراتور آگوستوس، ساخته و در سال ۲۷ پیش از میلاد وقف شد. پس از آنکه آتشسوزی سال ۸۰ میلادی بخش زیادی از بنای آگریپا را ویران کرد، امپراتور دومیسیان اقدام به بازسازی آن نمود؛ هرچند دامنهٔ دقیق این بازسازی همچنان نامشخص است. با این حال، زمانی که در سال ۱۱۰ میلادی برخورد صاعقه بار دیگر پانتئون را به آتش کشید، سازهای که امپراتور هادریان بهجای آن بنا کرد، طرحی کاملاً نو و متفاوت داشت.
دورهٔ حکومت هادریان را میتوان اوج «عصر طلایی» امپراتوری روم دانست. قلمرو امپراتوری در این زمان از اقیانوس اطلس در غرب تا دریای خزر در شرق گسترده بود و بخشهای وسیعی از اروپای جنوبی و غربی، شمال آفریقا و قسمت بزرگی از آسیای غربی را دربر میگرفت؛ گستردهترین مرزی که امپراتوری روم در تمام تاریخ خود تجربه کرد. این دوره همچنین شکوفاترین دوران اقتصادی روم بود؛ ثبات منطقهای بیسابقه امکان میداد تجارت بهراحتی میان استانهای مختلف جریان یابد.
شهرهای متعدد امپراتوری شاهد برنامههای گستردهٔ ساختوساز بودند و حمامهای عمومی، میدانها، تئاترها و سیرکها در سه قاره برای شهروندان ساخته شد. در چنین دوران صلح و رونقی، که به نظر میرسید تمام روم تحت نظمی هماهنگ قرار دارد، ساخت بنایی در پایتخت برای تجسم این وضعیت ایدهآل کاملاً بایسته بود.
از نظر فرمی، پانتئون در عین سادگی، بنایی خیرهکننده است. بهبیان ساده، این بنا استوانهای عظیم است که گنبدی بر فراز آن قرار گرفته و ورودی آن در سمت شمال با یک ایوان ستوندار (پرتیکو) مشخص میشود.
درون استوانه، فضایی واحد و عظیم شکل گرفته که نور طبیعی از طریق چشمهٔ مرکزی گنبد (اوکولوس) با قطر ۹ متر به درون آن میتابد و بر محرابهای مثلثی و نیمدایرهای که پیرامون فضا قرار دارند، میریزد. کف و دیوارهای داخلی با سنگهای مرغوبی از سراسر امپراتوری روم پوشانده شدهاند؛ از جمله گرانیت و مرمرهای رنگین متنوع.
سقف مشبک گنبد از بتن نمایان ساخته شده است. این گنبد برای مدت طولانی، با اختلافی چشمگیر، بزرگترین گنبد جهان بود و این عنوان را تا زمان ساخت شاهکار مهندسی برونلسکی در کلیسای سانتا ماریا دل فیوره در فلورانس در سال ۱۴۳۶ میلادی—سیزده قرن بعد—حفظ کرد.
امکان تحقق این هندسهٔ بهظاهر ساده، بهواسطهٔ سامانهای سازهای بسیار پیچیده فراهم شد که حاصل دههها پیشرفت در فناوری مهندسی رومی بود. دیوارهای ۶ متری روتوندا، که از بیرون یکپارچه به نظر میرسند، درون خود شبکهای دقیق از فضاهای خالی و طاقها را پنهان کردهاند که همچون هشت پایهٔ اصلی، وزن گنبد را تحمل میکنند.
خود گنبد نیز به لطف نوآوری رومیان در استفاده از بتن امکانپذیر شد. طاقهای بتنی در دوران حکومت تراژان—سلف و پدرخواندهٔ هادریان—در بسیاری از بناها با موفقیت به کار رفته بودند و بستر نظری لازم برای ساخت گنبد پانتئون را فراهم کرده بودند. در اینجا، برخلاف دیوارها، راهحل سازهای کاملاً آشکار است: پنج ردیف کُفِر نهتنها جلوهای زیباشناختی دارند، بلکه با کاهش وزن مردهٔ گنبد میان عناصر سازهای، تنش وارد بر طاقهای پنهان در دیوارها را محدود میکنند.
برنامهریزی دقیق روتوندا در تضادی آشکار با ایوان ستوندار نسبتاً ناهماهنگ بنا قرار دارد. برخلاف انتظار، ایوان مستقیماً به روتوندا متصل نمیشود، بلکه به یک بلوک انتقالی مستطیلشکل میپیوندد که طرح پیشانیای در ارتفاعی بالاتر از پیشانی ایوان را نشان میدهد.
این ناهماهنگی ظاهری طی قرون، برخی معماران را به این فرض رسانده بود که ایوان و روتوندا در دورههای جداگانه و توسط امپراتوران مختلف ساخته شدهاند. با این حال، بررسی پیها و مُهرهای آجری بهکاررفته در بنا نشان میدهد که کل پانتئون بهعنوان پروژهای واحد و یکپارچه ساخته شده است.
ناهماهنگی میان ایوان و روتوندا بهاحتمال زیاد نتیجهٔ مشکلات لجستیکی در تأمین سنگ با ابعاد موردنظر سازندگان بوده است. پیشانیای با ارتفاعی که در بلوک انتقالی ترسیم شده، نیازمند ستونهایی بلندتر و قطورتر از ستونهای فعلی بود؛ ستونهایی که اگرچه با تناسبات کلاسیک معماری مذهبی روم هماهنگ میبودند، اما تأمین آنها ممکن نشد.
خط قرنیز بام نیز در آن طرح میتوانست بهطور مستقیم با قرنیز میانی روتوندا پیوند یابد؛ در حالی که بام فعلی چنین ارتباطی با سایر اجزای بنا ندارد. با وجود قدرت مالی عظیم امپراتوری هادریان، سنگ کافی برای ساخت همزمان پانتئون و معبد تراژان فراهم نشد و پانتئون ناچار به مصالحهای نازیبا برای تسریع ساخت پروژهٔ دوم تن داد.
با این همه، تناسبات ناهنجار ایوان نتوانست تأثیر یا معنای فضای عظیم روتوندا را کاهش دهد. قطر فضای داخلی روتوندا تقریباً برابر با ارتفاع آن است: ۴۳٫۴ متر. همراه با حجم نیمکرهای گنبد، این فضا تداعیکنندهٔ یک کرهٔ کامل است.
پیامدهای کیهانی این هندسه آشکار است: کره استعارهای از آسمان بود که درون دیوارهای بتنی پانتئون محصور شده است. در بالاترین نقطهٔ آسمان—یعنی اوکولوس—نور خورشید میدرخشید و در طول روز بر مجسمههای خدایان سیارهای که در نیچهای دیوارها قرار داشتند، میتابید.
با وجود آنکه این طراحی نمادین به ستایش خدایان و آسمان میپرداخت، در واقع این امپراتوری روم بود که بیش از همه تجلیل میشد. کیهانِ متجلیشده در پانتئون، نماد امپراتوری بود: سرزمینها و مردمان گوناگون که تحت اقتدار آسمانی و کمال روم در کنار هم نگاه داشته شدهاند. نام بنا ممکن است دلالت مذهبی داشته باشد، اما پانتئون در حقیقت گواهی بر شکوه و قدرت یک حکومت زمینی است.
بهعنوان نمادی از امپراتوری، پانتئون در سدههای بعد و همزمان با افول تدریجی روم، دستخوش بیحرمتیهایی شد. در اوایل قرن هفتم میلادی، کنستانتیوس دوم، امپراتور روم شرقی، به رم آمد و پانتئون را رسماً برای استفاده بهعنوان کلیسا به پاپ بونیفاس چهارم واگذار کرد؛ اما پیش از آن، کاشیهای برنزی زراندودی را که زمانی سقف گنبد را میپوشاندند، برای استفادهٔ شخصی خود برداشت. پانتئون که اکنون با نام کلیسای سنت مریم شهدا شناخته میشود، سقف طلایی خود را با سقفی از سرب جایگزین کرد.
دو قرن بعد، پاپ اوربان هشتم دستور داد تیرهای برنزی بزرگی از ایوان برداشته شود تا در سایبان محراب برنینی در کلیسای سنپیتر و نیز برای ساخت توپ در قلعه سنت آنجلو استفاده شود. بهعنوان نوعی دلجویی، او دستور ساخت دو برج ناقوس بالای ایوان را داد؛ برجهایی که عموماً زشت و ناهماهنگ تلقی شدند و در قرن نوزدهم برداشته شدند.
شاید بهواسطهٔ تبدیلشدن به کلیسا، پانتئون یکی از سالمترین بناهای باقیمانده از روم باستان باشد. گنبد مشهور آن همچنان بزرگترین گنبد جهان است که از بتن بدون آرماتور ساخته شده و علیرغم افزودن محرابها و نقاشیهای مسیحی، طراحی کلی آن تا حد زیادی همانند دوران هادریان باقی مانده است.
فرم این بنا از دورهٔ رنسانس تاکنون الهامبخش مجموعهای گسترده از ساختمانها بوده است؛ از جمله پانتئون پاریس، گنبد سانتا ماریا دل فیوره، کتابخانهٔ دانشگاه ویرجینیا و یادبود جفرسون در واشنگتن دیسی. میان میراث معماری و دوام فیزیکی خود بنا، پانتئون همچون شاهدی ماندگار بر شکوه ازدسترفتهٔ امپراتوری روم ایستاده است—یادمانی به همان اندازه جاودان که شهری که در آن قرار دارد.
جهت دسترسی به پروژههای بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.
” تمامی حقوق مادی و معنوی محتوا متعلق به پایگاه خبری جهان معماری می باشد “