توضیحات پروژه

مهمان‌سرای ندارگ یک پروژه‌ی غیرانتفاعی است که در روستایی دورافتاده با حدود ۲۰۰ خانوار از اقلیت سنی-بلوچ در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در نظام توسعه‌ی متمرکز و از نظر مذهبی همگن ایران، اقلیت‌های قومی و مذهبی به‌صورت سیستماتیک از روند توسعه کنار گذاشته می‌شوند. در روستاهایی مانند کهنانیکش، این به‌حاشیه‌رانده‌شدن به‌ویژه به‌دلیل آیین محلی «ذکری» — یک باور مذهبی که از سوی دولت مرکزی بدعت‌آمیز تلقی می‌شود — شدت بیشتری دارد.

در پاسخ به این وضعیت، ابتکارات مردمی به‌عنوان نوعی خودتعیین‌گری شکل گرفته‌اند. خانم کامران، تسهیل‌گر اجتماعی که پیش‌تر با آقای شنبه — کارفرمای ما و یکی از اهالی تأثیرگذار روستا — در ساخت پل، کتابخانه و تصفیه‌خانه‌ی آب همکاری کرده بود، پیشنهاد ساخت یک مهمان‌سرای چنداتاقه را مطرح کرد که حول نقش آقای شنبه شکل می‌گرفت. هدف از این طرح، توزیع «برکت مهمان‌نوازی» در سراسر روستا بود. پیش از آن، آقای شنبه مسافران را در یکی از اتاق‌های خانه‌ی خود می‌پذیرفت.

زمین پروژه توسط یکی از اهالی به نام هیبتان بلوچ اهدا شد و با همکاری تیم طراحی، بزرگان روستا، تسهیل‌گر و خود شنبه انتخاب گردید. این زمین در نزدیکی زمین‌های کشاورزی، در مجاورت شورای روستا و خانه‌ی شنبه واقع است. طرح معماری بر محور حیاطی نیمه‌باز شکل گرفته که با سقفی چندلایه سایه‌انداز شده و امکان خنک‌سازی طبیعی و جریان هوا را بین فضاها و داخل اتاق‌ها فراهم می‌کند.

طراحی این بنا با بازتفسیر الگوی بومی «کپر» انجام شده است؛ به‌گونه‌ای که در آن به‌جای تیرهای سنتی از خرپاهای دست‌ساز استفاده شده تا سقفی گسترده و چتری‌شکل را پشتیبانی کند. سقف و دیوارهای دو‌لایه انتقال حرارت را کاهش می‌دهند. در تمام مراحل، تیم طراحی در گفت‌وگویی پیوسته با صنعتگران محلی کار می‌کرد تا تکنیک‌های بومی را تطبیق داده و بهبود بخشد. این هم‌نشینی به زبانی زیبایی‌شناسانه‌ی منحصربه‌فرد منجر شد — در تضاد میان هندسه‌ی گنبدی طاق‌های ایرانی و ناصافی جزئیات دست‌ساز، میان جرم سنگین دیوارهای ضخیم و سبکی سایه‌بان، و در بافت‌ها و جزئیات نقاشی‌مانند.

از آنجا که ساخت‌وساز به‌صورت جمعی انجام شد، به‌جای ابزارهای متداول نقشه‌برداری، جانمایی سایت با استفاده از ریسمان و مثلث‌ها و در قالب بازی‌ای با حضور کودکان روستا انجام گرفت. بزرگان در شب طناب‌هایی از الیاف برگ‌های «کرز» می‌بافتند که توسط جوانان جمع‌آوری می‌شد، در حالی‌که زنان در بافت حصیر، اندود کردن دیوارها با گل، دوخت پرده‌ها و تهیه‌ی وعده‌های غذایی روزانه مشارکت داشتند. این تلاش میان‌نسلی، کمبود منابع را به خلاقیت و توانمندی بدل کرد.

جهت دسترسی به پروژه های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.