معمار: Le Corbusier

سال: 1929

شهر: پوآسی

کشور: فرانسه

عکاس: End User

توضیحات پروژه ارائه‌شده توسط معماران: (متن ترجمه شده از انگلیسی)

ویلا ساوا در شهر کوچک پواسی در حومه پاریس واقع شده و یکی از تأثیرگذارترین آثار معماری مدرن در قرن بیستم به شمار می‌رود. این شاهکار لوکوربوزیه که در سال ۱۹۲۹ تکمیل شد، بازتعبیری مدرن از خانه‌های روستایی فرانسوی است که در عین حال واکنشی به عصر نوین ماشین به شمار می‌آید.

این بنا نه‌تنها مسیر حرفه‌ای لوکوربوزیه را دگرگون کرد، بلکه اصول سبک بین‌المللی را نیز متحول ساخت و به یکی از مهم‌ترین الگوهای معماری در تاریخ بدل شد. جداشدگی خانه از بافت فیزیکی اطراف خود باعث شد تا طراحی آن به‌صورت مفهومی در بستری مکانیکی و صنعتی — متناسب با فضای فکری اوایل قرن بیستم — معنا یابد، به‌گونه‌ای که خانه به‌صورت نمادین به «یک موجود مکانیزه» تعبیر شود.

لوکوربوزیه جمله‌ی معروفی دارد: «خانه، ماشینی برای زیستن است.»
این عبارت صرفاً به معنای تبدیل خانه به یک خط تولید انسانی نیست؛ بلکه بازتاب‌دهنده‌ی تلاش برای دستیابی به نوآوری، دقت صنعتی و بهره‌وری در طراحی معماری است.

در راستای همین نگرش و علاقه‌اش به طراحی مکانیکی، لوکوربوزیه اصولی را تحت عنوان «پنج اصل معماری» (The Five Points of Architecture) تدوین کرد — فهرستی از مؤلفه‌های ضروری که باید در طراحی گنجانده شوند. این پنج اصل را می‌توان تعبیر مدرن او از آموزه‌های ویتروویوس در «ده کتاب معماری» دانست؛ نه به‌صورت دستورالعمل فنی، بلکه همچون چک‌لیستی از اجزای لازم برای خلق معماری مدرن.

ویلا ساوا تجسم کامل این پنج اصل است:

1. پیلوتی‌ها (Pilotis) – ستون‌های باربر که حجم ساختمان را از زمین جدا می‌کنند.

2. بام تخت با باغ (Flat Roof Terrace) – فضایی قابل استفاده به‌عنوان تراس و باغ روی سقف.

3. پلان آزاد (Open Plan) – حذف دیوارهای باربر و آزادی در سازمان‌دهی فضا.

4. پنجره نواری (Ribbon Windows) – پنجره‌هایی ممتد که نور و دید یکسان برای همه فضاها فراهم می‌کنند.

5. نمای آزاد (Free Façade) – جدایی ساختار سازه‌ای از پوسته نما، که آزادی ترکیب و فرم را ممکن می‌سازد.

در این دوره از فعالیت لوکوربوزیه، او به فناوری و طراحی کشتی‌های بخار علاقه‌مند شده بود. سادگی عملکردی، فرم‌های خطی و طراحی ماژولار حاصل از مهندسی صنعتی، الهام‌بخش او در برنامه‌ریزی فضایی و زیبایی‌شناسی مینیمالیستی شد. پیلوتی‌هایی که عرشه‌ها را نگه می‌دارند، پنجره‌های نواری که همانند بدنه کشتی در امتداد نما کشیده شده‌اند و رمپ‌هایی که ارتباط نرم بین سطوح ایجاد می‌کنند، همگی عناصر بنیادین همین منطق طراحی هستند که در ترکیب کلی ویلا ساوا به‌وضوح دیده می‌شوند.

با ورود به سایت، خانه همچون حجمی معلق در چشم‌اندازی جنگلی نمایان می‌شود. پیلوتی‌های باریک آن در میان خطوط درختان ناپدید می‌گردند و طبقه همکف که به رنگ سبز درآمده، توهم شناوری در فضا را تشدید می‌کند.

طبقه همکف عملکردی خدماتی دارد و برای امور نگهداری و فضاهای پشتیبانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های شاخص این طبقه، نمای شیشه‌ای منحنی‌شکل آن است که با شعاع گردش خودروهای سال ۱۹۲۹ هماهنگ طراحی شده تا مالک بتواند خودرو را به‌راحتی زیر حجم اصلی هدایت و در گاراژ پارک کند.

طبقه فوقانی که محل زندگی است، با پنجره‌های نواری ممتد تجهیز شده که در نمای سفید و خالص ساختمان محو می‌شوند و هرگونه سلسله‌مراتب در نما را از میان می‌برند. این پنجره‌ها درک مرز میان درون و بیرون را تغییر می‌دهند؛ کیفیتی که با ورود به فضای داخلی کاملاً محسوس می‌شود.

درون ویلا، تمایز فضایی میان عرصه‌های عمومی و خصوصی به‌صورت ظریف و تجربی درک می‌شود. برخلاف الگوی معمول خانه‌ها که فضاهای نشیمن خصوصی‌تر و بسته‌ترند، لوکوربوزیه این فضاها را پیرامون تراس باز مرکزی قرار داده که با یک دیوار شیشه‌ای کشویی از نشیمن جدا می‌شود. این ایده، الگوی تکرارشونده‌ای در پروژه‌های مسکونی بعدی او شد که در آن فضاهای خصوصی در دل بستری جمعی تعریف می‌شوند.

هر دو طبقه — هم خدماتی و هم سکونتی — بر اساس پلان آزاد طراحی شده‌اند که ساکن را به حرکت پیوسته و گردش در فضا تشویق می‌کند. به‌عنوان نقطه اوج طراحی، لوکوربوزیه مجموعه‌ای از رمپ‌ها را از طبقه همکف تا بام‌باغ ادامه داده است تا ساکن با سرعتی آهسته حرکت کرده و تجربه فضایی ممتدی از تغییر فضاها و دیدها داشته باشد.

ویلا ساوا خانه‌ای است مبتنی بر مفهوم پرامناده معماری (Architectural Promenade) — تجربه‌ی معماری از طریق حرکت در فضا. این حرکت، ادراک تدریجی نسبت‌ها، نور و تداوم فضایی را شکل می‌دهد تا حس شکوه و عظمت را در دل حومه پاریس برانگیزد.

جهت دسترسی به پروژه‌های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.