معمار: Anna Heringer , Eike Roswag

سال: 2007

مساحت: 325 متر مربع

موقعیت: روستای Rudrapur، بنگلادش

جوایز: Aga Khan Award 2007 – جایزه جهانی معماری پایدار – از بنیاد Locus

عکاس: Kurt Hoerbst

ویژگی اقلیمی: استفاده از خاک کوبیده و بامبو، تهویه طبیعی، سقف‌های دوپوسته برای کاهش گرما

زمینه و بستر پروژه

بنگلادش کشوری است با زمین‌های آبرفتی حاصلخیز در خلیج بنگال که بالاترین تراکم جمعیت در جهان را دارد. به‌طور میانگین نزدیک به ۱۰۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع زندگی می‌کنند و بیش از ۸۰٪ جمعیت در مناطق روستایی ساکن‌اند. در معماری بومی منطقه، خاک و بامبو به عنوان مصالح اصلی به‌کار می‌روند، اما تکنیک‌های ساخت اغلب ناپایدار و فاقد پی‌سازی و عایق رطوبتی هستند. ساختمان‌های سنتی نیازمند نگهداری مکررند، اغلب آسیب‌پذیر و به‌طور میانگین فقط ۱۰ سال دوام دارند.

اهداف پروژه

یکی از اولویت‌های حیاتی برای جلوگیری از مهاجرت مداوم مردم به شهرها، ارتقای کیفیت زندگی در مناطق روستایی است. پتانسیل اصلی برای توسعه ساخت‌وساز در این مناطق، هزینه پایین نیروی کار و مصالح بومی همچون خاک و بامبوست.

استراتژی اصلی پروژه، آموزش و ارتقای دانش و مهارت‌های ساخت‌وساز در بین مردم محلی است تا بتوانند به بهترین شکل از منابع در دسترس خود استفاده کنند. تکنیک‌های تاریخی ساخت‌وساز توسعه داده شده‌اند و به کارگران محلی منتقل می‌شوند تا هم کیفیت ساخت بالا برود و هم اعتبار معماری سنتی احیا شود.

مفهوم و طراحی

مدرسه METI با هدف پرورش توانایی‌ها و علاقه‌های فردی دانش‌آموزان طراحی شده و به‌جای آموزش سنتی رو در رو، رویکردی باز و آزاد در یادگیری ارائه می‌دهد.

معماری مدرسه نیز این مفهوم را بازتاب می‌دهد. طبقه همکف که دارای دیوارهای ضخیم گلی است، شامل سه کلاس درس با دسترسی‌های جداگانه است که هرکدام به فضاهای ارگانیکِ پشتی معروف به «غارها» راه دارند. این فضاهای نرم برای تماس لمسی، پناه گرفتن، تمرکز یا کاوش فردی یا گروهی طراحی شده‌اند.

در طبقه بالا، فضای سبک و باز با دیوارهای بامبویی مشبک، چشم‌اندازی وسیع به اطراف و فضایی برای حرکت و تعامل فراهم می‌کند. نور و سایه‌های ایجادشده از نوارهای بامبو با کف گلی و پارچه‌های رنگارنگ سقف تضاد زیبایی ایجاد می‌کنند.

ساخت و تکنیک‌ها

ساختمان بر روی پی آجری ۵۰ سانتی‌متری با اندود سیمانی اجرا شده است. عایق رطوبتی به‌صورت دو لایه فیلم پلی‌اتیلن محلی استفاده شده است. دیوارهای باربر طبقه همکف با تکنیکی شبیه دیوارهای گلکوب (کاب) ساخته شده‌اند. ترکیب گل و کاه با تراکم کم، توسط گاوها و گاومیش‌ها کوبیده شده، لایه‌لایه روی پی اجرا شده و پس از خشک شدن، لایه بعدی اجرا شده است.

در لایه‌های سوم و چهارم، فریم‌های پنجره و در و یک کمربند بامبویی به‌عنوان تاج دیوار نصب شده‌اند. سقف طبقه همکف با سه لایه بامبو اجرا شده و برای اتصال بین تیرهای باربر، لایه میانی به‌صورت عمود بر لایه‌های بالا و پایین چیده شده است. لایه‌ای از نی شکافته روی آن قرار گرفته و با ترکیب گلی پر شده است.

طبقه بالا به‌صورت سازه چهارلایه بامبویی طراحی شده که در دو جهت عمود بر هم با عناصر قطری تقویت شده است. خرپاهای بامبویی با فواصل نصف فریم‌ها، پوشش شیروانی فلزی را پشتیبانی می‌کنند که با چوب تخته‌کوبی شده و دارای شیب مناسب برای تخلیه آب است.

نازک‌کاری و تزئینات

سطح بیرونی دیوارهای گلی بدون پوشش باقی مانده، ولی چهارچوب پنجره‌ها با گچ آهکی اندود شده‌اند. نمای عقب با قاب‌های بامبویی بر پایه لوله‌های چاه قدیمی ساخته شده و با چوب‌های افقی شکافته تقویت شده است. فضای داخلی با گچ خاکی و رنگ‌های آهکی تزئین شده و فضاهای «غار» با ترکیب گل و کاه بر ساختار بامبویی ساخته و با گِل سرخ اندود شده‌اند. نمای طبقه بالا نیز از پنجره‌های بامبویی متحرک و عناصر معلق تشکیل شده است.

یک لایه پنجم از دیوار گلکوب، در اطراف طبقه بالا به‌عنوان نیمکت پیرامونی ساخته شده که ضمن تقویت سازه، در برابر نیروی باد از پایین عمل می‌کند. سقف پارچه‌ای نورپردازی‌شده در شب به فضا حال و هوای خاصی می‌دهد و هم‌زمان به تهویه سقف کمک می‌کند.

کار با نیروی محلی

پایه‌گذاری آجری ساختمان توسط یک شرکت محلی در دیناجپور انجام شد، ولی دیوارهای گلی و سازه بامبویی با مشارکت مستقیم کارگران بومی ساخته شد. معماران آلمانی و اتریشی به همراه ۲۵ کارگر محلی در طول پروژه آموزش دیدند. این آموزش هم‌زمان با ساخت، مهارت‌های جدیدی را برای اشتغال‌زایی و توانمندسازی جامعه فراهم کرد.

الگوپذیری و توسعه آینده

مدرسه‌ی دست‌ساز METI نشان می‌دهد که چطور برنامه‌ریزی و طراحی خوب می‌تواند با روش‌های ساده، مصالح بومی و الگوهای سنتی، معماری قابل‌اتکا و فرهنگی خلق کند. این پروژه الگویی برای ساخت‌وسازهای آینده در مناطق روستایی با اقلیم مشابه است.

اهداف آموزشی METI

این مدرسه به کودکان و نوجوانان تا سن ۱۴ سال آموزش می‌دهد و کارگاه‌های حرفه‌ای نیز برای مهارت‌آموزی ارائه می‌دهد. هدف METI فراهم‌کردن آموزش فراگیر و انسانی برای رشد شخصیتی، خلاقیت و مسئولیت‌پذیری جوانان محلی است. برنامه‌ها شامل خواندن، نوشتن، ریاضی، زبان، مدیتیشن، رقص، نگارش خلاق، مباحثه و رفتار اجتماعی است.

نهادهای حامی

Dipshikha (سازمان توسعه محلی) بیش از ۲۵ سال در مناطق فقیر شمال بنگلادش فعال است و هدف آن تقویت ظرفیت‌های داخلی روستاها و کاهش مهاجرت به شهرهاست. سازمان آلمانی Shanti e.V. و مرکز PMK نیز از لحاظ مالی، فنی و آموزشی پروژه را پشتیبانی کرده‌اند.

جهت دسترسی به پروژه‌های بیشتر به این صفحه از سایت مراجعه کنید.